De busmaffia

In één van mijn eerdere verhalen beschreef ik de voordelen van het reizen per bus door Turkije. Welnu, ik ben er inmiddels achter dat niet elke busreis een feest is - en dat is een understatement. Naast de degelijke gerenommeerde busmaatschappijen kent dit land namelijk enkele miljoenen louche lokale busbedrijfjes, die aan klanten komen door samen te werken met grotere busmaatschappijen (die hun klanten aan hen doorspelen, en zo trajecten aan kunnen bieden die ze eigenlijk helemaal niet in huis hebben) en door iets goedkoper te zijn (maar niet voor wie via de fuik van een grotere maatsachappij opeens in één van hun krakkemikkige bussen belandt - die onwetende stakker betaalt gewoon de volle mep). Dus, voor wie ooit het plan opvat per bus door Turkije te reizen (een prima plan, daar niet van), het volgende advies: hoedt u voor de busmaffia!

Göreme is één van de plaatsen waar de meeste mensen die zelfstandig door Turkije reizen vroeger of later per bus aankomen, en ook weer vertrekken. Aankomen blijkt soms al een probleem te zijn: veel busboeven claimen dat ze naar Göreme gaan, verkopen dure tickets aan nietsvermoedende reizigers, en droppen ze vervolgens ergens langs een snelweg, kilometers verwijderd van het busstation (zo sprak ik twee Chinees-Canadese broers die laat op de avond opeens werden afgezet bij een tankstation, tien kilometer buiten Göreme). Dat lot is uw weblogauteur gelukkig bespaard gebleven. Maar een waarschuwing is op zijn plaats: koop alleen tickets bij betrouwbare bedrijven, en anders een ticket tot Nevsehir of Kayseri, alwaar u over kunt stappen op een lokale bus naar Göreme.

Op advies van een naar verluidt betrouwbare touroperator die er net niet in geslaagd is mij een van zijn tours in te lullen koop ik een ticket naar Kahta bij een naar verluidt betrouwbare lokale busmaatschappij. Als ik het me goed herinner was de naam Süha; het is het bedrijf dat gebaseerd is in Kayseri. Oh, onschuldige reiziger: vermijd deze oplichters! Al schrijven ze nog zo prominent op hun bussen dat God ze beschermt, het zijn vervloekte geldaanbidders! Men brengt u, onwetende die u bent, voor het korte stukje van Göreme naar Kayseri een exorbitant hoog bedrag in rekening. Wanneer u dan vervolgens in Kayseri vraagt waar u moet zijn voor uw aansluiting wordt u doorgestuurd naar een obscuur loket die de zaakjes behartigt van een aantal obscure busbedrijfjes. Uw ticket wordt daar omgewisseld voor een snel volgekrabbeld blaadje dat als vervolgticket moet dienen. Het eigenlijke tarief: nauwelijks meer dan de de helft van wat u betaald heeft.

Ik wacht en ik wacht. Mijn bus zou om elf uur 's avonds moeten vertrekken, maar hij laat een eeuwigheid op zich wachten. Enkele malen ga ik naar het loket om te vragen waar hij blijft, maar ik word afgewimpeld met 'five minutes, five minutes!' (er zijn twee dingen die Turken niet begrijpen: tijd en afstand. Elke vraag naar hoe lang iets duurt wordt beantwoord met 'five minutes', elke vraag naar hoe ver iets is wordt beantwoord met 'hundred meters'. Als het daarentegen om geld gaat blijkt opeens dat ze wel degelijk kunnen rekenen, en verbazingwekkend goed zelfs... Het is maar net waar je prioriteiten liggen). De klok kruipt verder; van half twaalf, naar twaalf uur, naar half één. Mijn God, als de bus zo vertraagd is, dan kan toch op zijn minst de co-chauffeur zijn mobieltje pakken en even doorbellen naar het loket wat er aan de hand is? Mijn wanhoop neemt licht toe. Waar blijft die rotbus? Net als ik er echt doorheen zit stuurt God een engel, een vriendelijke oudere man die mij de naam noemt van het Groningse bedrijf waarmee hij handel heeft gevoerd, met mij naar het loket gaat om nog maar eens te vragen waar de bus blijft, en bij me blijft tot de bus er is. Het is dan tien voor één.

Ik kan me uw reactie voorstellen: ach, uiteindelijk komt die bus toch wel, wind je niet zo op! U heeft een punt. Maar geloof me, als u 's avonds laat op een chaotisch busstation in een grimmige Turkse provinciestad staat te wachten op een bus van een obscuur bedrijfje dat ook de locals die naast u staan te wachten niet kennen, dan zult u vermoedelijk ook enige stress leren kennen.

Op mijn stoel zit een oudere dame te slapen. Aha, men heeft mij een stoel verkocht die men reeds aan een ander verkocht had. Dat is ook een manier om geld te verdienen... Ik beland op de achterbank, ingeklemd tussen een dikke zwetende jongen en een militair met een machinegeweer (ik heb begrepen dat het Turkse leger zijn troepen mobiliseert in het oosten, maar ik wist niet dat ze hiervoor hun toevlucht nemen tot louche busbedrijfjes). Ik heb nog geluk: anderen moeten staan. De co-chauffeur is pischagrijnig en negeert me als hij drinken rondbrengt. 'Su, lütfen!' roep ik, waarna ik alsnog mijn pakje water krijg. Als we halverwege de nacht even stoppen bij een tankstation loopt hij kwaad de toiletten in, terwijl hij doet alsof hij het geroep van de meneer die de halve lira's in ontvangst neemt niet hoort.

Ik weet zowaar een paar uurtjes slaap mee te pikken. Godzijdank blijft verdere autopech (want dat was vermoedelijk de reden voor de vertraging - weinig verwonderlijk gezien de staat en leeftijd van het voertuig) ons bespaard, en komen we de volgende ochtend veilig aan in Kahta.

Nooit meer met dit bedrijf. Nooit meer. Hoedt u voor de bussen van Gülaras! Hoedt u voor de afzetters die u voor veel geld een plaats in zo'n bus verkopen! Hoedt u, kortom, voor de Turkse busmaffia!